Beweeginterventies bij Parkinson

Update uit de wetenschap: Systematisch onderzoek naar verschillende beweeginterventies

Welke sport kan ik het beste beoefenen? Kan ik daarmee de parkinson verminderen? Zomaar een greep uit de vragen die je misschien bekend in de oren klinken. Bewegen is belangrijk voor mensen met parkinson en de laatste jaren komen we daar steeds meer over te weten. Onlangs verscheen een systematische review en meta-analyse waarin verschillende type beweeginterventies met elkaar werden vergeleken [1]. Alvast een klein tipje van de sluier: een heel scala aan beweeginterventies hebben een positief effect, maar verschillen tussen de interventies zijn vooralsnog niet aantoonbaar.

Het doel van deze review was om de effecten van verschillende type beweeginterventies op 1) motorische klachten; 2) kwaliteit van leven en 3) onverwachte voorvallen (adverse events) bij mensen met parkinson te vergelijken. De auteurs vonden 156 gerandomiseerde klinische trials waarin een beweeginterventie werd getest bij mensen met parkinson. In totaal hebben aan die studies 7.939 mensen met parkinson meegedaan. Het aantal deelnemers per studie was relatief klein (gemiddeld 51), variërend tussen de 10 en 474 deelnemers. De interventies duurden gemiddeld 12 weken, met een range van twee weken tot twee jaar. De auteurs hebben de uitkomsten van al deze klinische trials op een rijtje gezet en de kwaliteit van het bewijs gescoord (een monnikenwerk!).

Ten eerste vond men een positief effect van dansen, sport/therapie in het water (“aqua-based therapy”), loop-, balans- en functionele training op motorische klachten. Deze motorische klachten werden in de verschillende studies gemeten met verschillende instrumenten, zoals de Movement Disorder Society-Sponsored Revision of the Unified Parkinson’s Disease Rating Scale (MDS-UPDRS) of Hoehn en Yahr schaal. Ook voor duurtraining vond men een positief effect, maar minder groot dan voor de eerder genoemde activiteiten. Voor het oefenen van flexibiliteit, krachttraining en de “Lee Silverman Voice training BIG” (LSVT BIG) is nog onvoldoende bewijs. Ten tweede vond men een positief effect van sport/therapie in het water (groot effect), duurtraining (gemiddeld effect) en loop-, balans- en functionele training (klein effect) op kwaliteit van leven. Voor de andere interventies was het bewijs nog onvoldoende. Ten derde heeft men de onverwachte voorvallen bekeken. Dit is een uitkomst die meegenomen wordt om de veiligheid van de interventie te beoordelen. Iets meer dan de helft van de studies rapporteerde data over onverwachte voorvallen. De meest genoemde onverwachte voorvallen waren vallen en pijn, maar er is weinig bewijs dat beweeginterventies en het risico op onverwachte voorvallen vergroten.

Samenvattend laat deze review de gunstige effecten van verschillende beweeginterventies op motorische klachten en kwaliteit van leven zien. Men vond echter weinig bewijs voor verschillen tussen de beweeginterventies. De auteurs benadrukken dat dit waarschijnlijk komt door de grote verschillen in het ontwerp van de studies. Ze roepen op tot grotere, langdurige en kwalitatief hoogwaardige studies die het bewijs voor verschillende type beweeginterventies moeten versterken. In deze vervolgstudies zou ik ook graag het effect op niet-motorische klachten (zoals vermoeidheid) terugzien, alsmede inzicht in de onderliggende werkingsmechanismen. Verder heeft deze review niet alle type sport onderzocht, boksen bijvoorbeeld is niet meegenomen. Tot slot richtten de studies zich tot op heden vooral op mensen in het beginstadium van de ziekte en met weinig/geen cognitieve klachten. Het is nog onduidelijk of de onderzoeksresultaten te generaliseren zijn naar mensen met parkinson. De vraag ‘welke sport kan ik het beste beoefenen?’ blijft op basis van deze review dus nog onbeantwoord, maar duidelijk is wel dat we mensen met parkinson moeten blijven stimuleren (meer) te bewegen.

In het Radboudumc onderzoeken we nu of we mensen met parkinson kunnen stimuleren om meer te bewegen met behulp van een app op de telefoon. Wil je meer weten over ons onderzoek, kijk dan even op die op de projectpagina van de STEPWISE studie. We zijn nog heel hard op zoek naar deelnemers! Voor vragen, bestellen van folders of het aandragen van deelnemers  kun je mailen naar info@stepwiseparkinson.nl.

[1] Ernst M, Folkerts AK, Gollan R, Lieker E, Caro-Valenzuela J, Adams A, Cryns N, Monsef I, Dresen A, Roheger M, Eggers C, Skoetz N, Kalbe E. Physical exercise for people with Parkinson's disease: a systematic review and network meta-analysis. Cochrane Database Syst Rev. 2023 Jan 5;1(1):CD013856. doi: 10.1002/14651858.CD013856.pub2. PMID: 36602886; PMCID: PMC9815433.